یکی از مهمترین عواملی که در ابعاد متفاوت کتابها و نشریات اثرگذار هست میزان هدر رفت کاغذ است و قطع استاندارد به نحوی تعیین شده اند که بیشترین بازده و کمترین هدر رفت کاغذ را داشته باشند. قطع های استاندارد با توجه به پرمصرف بودن دو نوع کاغذ ورقی یعنی ۷۰×۱۰۰، 90×۶۰ و ۴۵×۶۰ تعیین می شوند. به این ترتیب انتخاب بهترین قطع کار با توجه میزان دورریز کاغذ میتواند در تصمیم گیری شما اثرگذار باشد، البته شما میتوانید قطعهای خاص خود را در کار لحاظ کنید اما حتما به دور ریز کاغذ دقت کنید.
قطع و ابعاد کتاب ها معمولا بصورت عمودی در نظر گرفته می شود، به این صورت که عطف کتاب در ضلع بزرگتر کتاب قرار می گیرد. دلیل نامگذاری قطعهای مختلف کتاب بستگی به طول و عرض هر ضلع از کتابها دارد. چاپ کتاب در ابعاد متفاوت باعث استفاده آسانتر و همچنین امکان نگهداری بهتر میشود.
قطعهای مختلف کتاب و نشریات عبارتند از رقعی، وزیری، بازوبندی، بغدادی، بغلی، بیاضی، جانمازی ، حمایلی ، خشتی، رحلی ، سلطانی، نیم ربعی ، نیم ورقی ، جیبی و … جدول زیر رایجترین و پرکاربردترین ابعاد کتاب را نشان می دهد:
قطع کتاب | ابعاد حدودی استاندارد | ابعاد بعد از برش (cm) | ابعاد قبل از برش (cm) | تعداد صفحات در هر طرف فرم | کاغذ پیشنهادی شیت بندی |
وزیری | B5 | ۲۳.۵ × ۱۶.۵ | ۲۴.۵ × ۱۷ | ۸ | ۵۰x70 |
رقعی | A5 | ۲۱ × ۱۴ | ۲۲ × ۱۴.۵ | ۸ | ۶۰x45 |
رحلی | A4 | ۲۸.۵ × ۲۱ | ۲۹.۵ × ۲۱.۵ | ۴ | ۴۵×۶۰ |
رحلی بزرگ | --- | ۳۳ × ۲۴ | ۳۴ × ۲۴.۵ | ۴ | ۵۰x70 |
سلطانی | --- | ۴۸ × ۳۴ | ۴۹ × ۳۴.۵ | ۴ | ۱۰۰×۷۰ |
خشتی | --- | ۲۲ × ۲۱.۵ | ۲۳ × ۲۲ | ۶ | ۵۰x70 |
خشتی کوچک | --- | ۱۹ × ۱۹ | ۲۰ × ۱۹.۵ | ۶ | ۶۰x45 |
پالتویی | --- | ۲۲ × ۱۱.۵ | ۲۳ × ۱۲ | ۱۲ | ۵۰x70 |
پالتویی کوچک | --- | ۱۹ × ۱۰ | ۱۹.۵ × ۱۱ | ۱۲ | ۶۰x45 |
جیبی | --- | ۱۴ × ۱۰ | ۱۴.۵ × ۱۱ | ۱۶ | ۶۰x45 |
ربعی | B6 | ۱۶ × ۱۱.۵ | ۱۷ × ۱۲ | ۱۶ | ۵۰x70 |
قطع وزیری، یکی از قطع های رایج است که به دلیل استفاده بیشتر این قطع در کتاب های مرتبط با آموزش و کتاب های عمومی، بیشتر با آن برخورد داشته ایم. این قطع به دلیل کوچک تر بودن از قطع رحلی و بزرگ تر بودن از قطع رقعی، ویژگیهای ساختاری مناسبی را برای کتابهای آموزشی و عمومی ایجاد میکند،البته این موضوع همیشگی نیست و نسبت به محتوا قطع تعیین میشود. کاغذ مناسب برای قطع رقعی، کاغذ ۷۰×۵۰ است که با ۳ بار تا خوردن میتوان به قطع وزیری رسید.
یکی دیگر از رایج ترین قطعها درمیان کتابها قطع رقعی است. این قطع به دلیل ابعاد کوچک برای کتاب های با حجم محتوای کم مناسب تر است. معمولا از این قطع برای مواردی مناسب است که معمولا مدت طولانی همراه مخاطب است و جابجایی زیادی دارد. ابعاد کاغذهای اولیه در سه سایز مختلف در اختیار چاپخانهها قرا رمیگیرد. یکی از این ابعاد ۴۵×۶۰ است. با سه بار تا کردن این کاغذ قطع رقعی بدست میآید.
قطع خشتی به کتاب ها و نشریاتی که به شکل مربع هستند گفته می شود که معمولا از کاغذ در ابعاد ۴۵×۶۰ برای قطع خشتی استفاده میشود. با تا کردن کاغذ بصورتی که به ۶ قسمت ۲۰×۲۰ تقسیم شود یکی از ابعادی است که میتوانید با کمترین هدر رفت کاغذ بدست آورید. اگر از کاغذ با ابعاد ۷۰×۵۰ استفاده کنید کتاب در قطع خشتی با ابعاد ۲۳×۲۳ بدست میآید که سایز استاندارد کتابهای خشتی بزرگ است.
قطع رحلی یا A4 یکی از رایج ترین قطع های مورد استفاده برای کتاب و مجله ها می باشد.به سه دسته رحلی کوچک ، رحلی متوسط ، رحلی بزرگ تقسیم می شود که ابعاد رحلی ۲۱×۲۸/۵ و ابعاد رحلی بزرگ ۲۴×۳۳ میباشد. کاغذ مناسب قطع رحلی ۴۵×۶۰ و رحلی بزرگ ۵۰×۷۰ است. قطع رحلی از پرکاربردترین قطع های استاندارد می باشد که در شاخه های مختلف چاپ و تبلیغات و مشاغل مختلف مورد استفاده قرار می گیرد.
به دلیل ویژگی قطع سلطانی، می توان از این قطع برای نمایش جزییات تصاویر و ایجاد حس شکوه و اهمیت کار بهره گرفت. قطع سلطانی معمولا به دلیل بزرگی و فضای زیاد آن برای کتاب هایی خطی نفیس و مصور مانند قرآن و کتابهای تاریخی و مصور و همچنین مجله های خاص مورد استفاده قرار میگیرد. کاغذ مورد استفاده برای این قطع ابعاد ۷۰×۱۰۰ می باشد.
قطع جیبی به دلیل ابعادی کوچکی که دارد امکان استفاده و حمل آسان را فراهم می کند و می تواند برای تولیدات کم حجم و کوتاه مورد استفاده قرار گیرد. قطع جیبی خود به دو دسته جیبی بزرگ و جیبی کوچک تقسیم میشوند. اگر کاغذی در ابعاد ۷۰×۵۰ را چهاربار را تا کنید میتوانید کتابی در ابعاد جیبی داشته باشید.
همانطور که از نام این قطع مشخص است دلیل نامگذاری قطع پالتویی عرض کم و ارتفاع زیاد است که به راحتی داخل جیب قرار میگیرد. از قطع پالتویی برای کتاب دارای محتوای، برخی اقلام تبلیغاتی و مواردی که نیاز است فرد براحتی بتواند آن را با خود حمل و جابجا کند مورد استفاده قرار میگیرد. کاغذ مورد استفاده در این قطع ۴۵×۶۰ و ۷۰×۵۰ است.
به قطع و ابعادی که بصورت افقی می باشند در اصطلاح قطع بیاضی گفته می شود. در قطع بیاضی بر خلاف حالت معمول عطف کتاب در ضلع کوچکتر کتاب قرار می گیرد.
توجه داشته باشید قطع های ارائه شده بعنوان قطع های استاندارد و معمول شناخته می شوند؛ لذا اگر بخواهید کار متمایز و خاصی داشته باشید می توانید با توجه به پروژه و نظر طراح یا سفارش دهنده، از قطع هایی خارج از موارد ذکر شده استفاده کنید.
این موضوع یکی از راهکارهای ایجاد وجه تمایز محصول شما خواهد بود، البته اگر درست و به دقت انتخاب شود!
صفحه آرایی چیست؟ صفحهآرایی هنر چیدمان محتوا به صورت اصولی و زیبا در کنار هم، برای خوانش بهتر مطالب است، در صفحه آرایی (صفحه بندی) کتاب،مجله، نشریه و … نکات مهم و ظریفی وجود دارد که توجه به آنها می تواند باعث دست یابی صفحه آرا به یک صفحه آرایی قوی و حرفه ای شود. توجه به نکات مهم صفحه آرایی در کنار شناخت مخاطب می تواند اثر مهمی در رسیدن به نتیجه مطلوب صفحه آرایی بگذارد. متاسفانه در برخی از موارد یک صفحه آرا در زمان کار، فقط کارفرما (سفارش دهنده) را در برابر خود تصور میکند و به نوع مخاطبان و محتوا توه کمتری میشود. صفحه آرا باید بتواند متون و عناصر بصری را با توجه به نوع مخاطبان طوری کنار هم قرار دهد که خواننده را به پیگیری و خواندن ترغیب کند که مطمئنا این مهارت با تمرین مداوم و شناخت مخاطب محقق میشود. صفحه آرایی هنری است که باید مخاطب را در برابر خود متوقف کند و توجه او را به خود جلب کند. او را به پیگیری، ترغیب و خواندن آن وادار کند که این توانایی بهوجود نمیآید مگر با شناخت مخاطب. هدف از صفحه آرایی تنظیم و عرضهی مجموعهای از اطلاعات، شامل نوشتار، تصویر یا هر دو، در یک سطح یا فضا با محدودهای از پیش معلوم، با این هدف که: اطلاعات را به بهترین و سادهترین شکل منتقل کند. مخاطب را متوجه و مشتاق آن اطلاعات کند. در این تعریف انواع عکس، طرح، جدول و شکل بهعنوان تصویر و تمام کلمات و حروف بهعنوان متن منظور شدهاند. لذا تمام اطلاعاتی که در صفحه قرار میگیرند، یا از جنس متن هستند یا تصویر. امروزه ، صفحه آرایی با وجود امکانات فراوان نشر رومیزی و گسترش فراوان ارتباطات، دوره جدیدی از رشد و تکامل خود را آغاز کرده است و روز به روز اهمیت این شاخهی گرافیک بیشتر آشکار میشود. در حال حاضر صفحهآرایی، توسط کامپیوتر و برنامههای مایکروسافت ورد، ادوبی ایندیزاین و.. استفاده میشود. برای کسب موفقیت در فراگیری صفحه آرایی، تلاش و ممارست و انجام تمرینهای بسیار و مداوم ضروری و اجتناب ناپذیر است. صفحه آرایی کتاب چیست موارد مهم و تعیین کننده در صفحهآرایی مخاطب محوری در صفحهآرایی اندازه کاغذ بهتر است برای جلوگیری از هدر رفتن سرمایه، ابعاد کار بر اساس اندازه کاغذ سازماندهی شود. برای استفاده از حداکثر فضای کاغذ میتوان انواع مختلفی از تقسیمات را انجام داد، ولی مرسوم ترین تقسیمات، تقسیمی است که در هربار تقسیم، اندازه کاغذ نصف دفعه قبل میشود. این تقسیم برای سه قطع کتاب رایج، یعنی رقعی، وزیری، رحلی بهکار میرود. قطع مرسوم دیگر قطع خشتی است. در این قطع، کاغذ یک بار به سه قسمت و در نوبت بعد به دو قسمت تقسیم میشود. قلم اندازه قلم انتخاب قلم ارزش خاکستری در صفحه آرایی ترکیب بندی در صفحه آرایی